قدس آنلاین- در سال‌های اخیر اشعار و داستان‌هایی با موضوعات مذهبی و دینی ویژة کودکان و نوجوانان رشد قابل توجهی داشته است، به طوری که اگر سری به بازار کتاب بزنیم، بخش زیادی از تألیفات برای گروه سنی کودک و نوجوان با محوریت موضوعات مذهبی و دینی بوده که با رنگ‌ها و طراحی‌های متنوع ارائه می‌شود. این در حالی است که امسال در جریان برگزاری جایزه کتاب سال عاشورایی، در بخش شعر کودک و نوجوان هیچ اثری برگزیده نشد که لازم است دلایل آن مورد بررسی قرار گیرد.
محمود پوروهاب، داستان‌نویس و شاعر کودکان و نوجوانان، در گفت‌وگویی که با «قدس» انجام داد، یکی از دلایل این موضوع را وجود بااهمیت دبیر جشنواره دانست. وی معتقد است اگر دبیر جشنواره‌های ادبی در این عرصه تجربه داشته باشد و از شناختی کافی از فضای جشنواره برخوردار باشد، و نیز شخص معروفی در این عرصه باشد، بسیاری از شاعران شناخته‌شده آثار خود را برای جشنواره‌ای که دبیر آن این ویژگی‌ها را داشته باشد، می‌فرستند.
پوروهاب که در سال ۱۳۴۰ در خطه سرسبز شمال متولد شد، تحصیلات حوزوی دارد. وی علاوه بر اینکه بیش از ۲۵ سال است در عرصه شعر کودک و نوجوان با موضوعات مذهبی فعالیت دارد، در آثار خود تلاش کرده است مسائل مذهبی، ادبی و تاریخی ایران و اسلام را با ساده‌ترین جملات همراه با تصاویر زیبا برای مخاطبان خود بازگو کند.
این شاعر کودک و نوجوان تاکنون علاوه بر سرودن شعر و نگارش داستان‌های مختلف، تجربه فعالیت در عرصه نقد و بررسی آثار شاعران جوان، داوری جشنواره‌های ادبی کودک و نوجوان و مسئولیت بخش شعر برخی از ماهنامه‌ها را داشته است. گفت‌وگوی ما با محمود پوروهاب را بخوانید.
شعر کودک و نوجوان با موضوعات عاشورایی و مذهبی باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
البته همه اشعار و داستان‌هایی که در کشور ما در قالب کتاب منتشر می‌شوند، مستقیم یا غیرمستقیم برگرفته از آموزه‌های دینی هستند و عملاً مرز میان داستان و شعر با تقسیم‌بندی مذهبی و غیرمذهبی بسیار جزئی بوده است زیرا همه نویسندگان و شاعران آموزه‌های دینی را منشأ سرودن یا نگارش آثار خود قرار می‌دهند.
البته اگر بخواهیم با نگاهی تخصصی به ویژگی‌های سرودن اشعار مذهبی بپردازیم، لازم است به این نکته اشاره شود که سرودن این نوع از اشعار آن هم با کیفیت خوب، بسیار سخت است زیرا باید با نگاه و زاویه‌ای نو و جدید سروده شود. ضمناً این اشعار باید از هر گونه شعارزدگی دور باشند زیرا اگر شعری شعارگونه باشد، سبب دلزدگی نسل جوان می‌شود. البته باید گفت که در سال‌های اخیر حدود ۹۵ درصد اشعار از کیفیت خوبی برخوردار نیستند و ما فقط از نظر کمیت و تعدد چاپ آثار شاهد افزایش هستیم.
علت بی‌کیفیت‌بودن آثار منتشرشده را چه می‌دانید؟
متأسفانه در سال‌های اخیر، بیشترِ آثار سفارشی شده‌اند و این موضوع باعث گشته که کیفیت آن‌ها کاهش یابد. علت سفارشی‌بودن آثار نیز به دلیل حجم بالای درخواست ناشران از شاعران و نویسندگانی است که در حوزه موضوعات مذهبی فعال هستند. شاعران و نویسندگان نیز که دغدغه معشیتی دارند، این درخواست را قبول می‌کنند و با وجود اینکه برای سرودن شعر خوب یا نگارش داستان باکیفیت باید مدت زیادی وقت بگذارند، از این موضوع صرف‌نظر می‌کنند و از نظر کمّی تعداد آثار بیشتری را منتشر می‌کنند. این موضوع سبب می‌شود تا آثار ضعیف شوند.
یکی از دیگر از دلایل می‌تواند محدودیت ایجادشده توسط ناشران باشد. زیرا بسیاری از ناشران تخصصی که در حوزه دینی و مذهبی فعالیت دارند، به جای اینکه جریان ارسال آثار برای چاپ را آزاد بگذارند و تنها به این جمله بسنده کنند که ما آثار خوب می‌خواهیم، شاعران را در محدوده سرودن اشعار مذهبی قرار می‌دهند. این موضوع سبب می‌شود که آثار خوب کمتر شود و تنها از نظر کمّی شاهد رشد آثار چاپ‌شده باشیم.
خانواده‌ها در هنگام خرید کتاب‌های شعر برای فرزندان خود، چگونه می‌توانند آثار خوب را از بی‌کیفیت بشناسند؟
بخشی از این شناخت به تجربه آن‌ها در خرید کتاب بازمی‌گردد. زیرا افراد معمولاً به علت تعدد خرید، ناشران و شاعران را می‌شناسند و می‌توانند آثار خوب را از آثار ضعیف تفکیک کرده و خریداری کنند. اما آن‌ها زمانی می‌توانند کتاب‌های خوب برای فرزندان خود خریداری کنند که از ویژگی‌های شعر خوب مذهبی آگاهی داشته باشند.
در جریان برگزاری جایزه کتاب سال عاشورایی، هیچ اثری در بخش شعر کودک و نوجوان برگزیده نشد. دلایل این موضوع چه می‌تواند باشد؟
یکی از دلایل این موضوع را می‌توان وجود بااهمیت دبیر جشنواره دانست. زیرا اگر دبیر جشنواره‌های ادبی در این عرصه تجربه داشته باشد؛ از شناخت کافی از فضای جشنواره از برخوردار باشد؛ و ضمناً شخص معروفی در این عرصه باشد، بسیاری از شاعران شناخته‌شده آثار خود را برای جشنواره‌ای که دبیر آن این ویژگی‌ها را داشته باشد، می‌فرستند.
شهرت دبیر در جشنواره یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که می‌تواند علاوه بر اینکه شاعران و نویسندگان معروف با آثاری شاخص را به شرکت در جشنواره جذب کند، کیفیت آثار را در کنار کمیت ارتقا داده و سبب پویایی و بالندگی جشنواره شود.
از سوی دیگر متأسفانه تعداد شاعرانی که جشنواره‌نویس شده‌اند و تنها می‌خواهند برای جشنوره اثر تولید کرده یا بفرستند، در جامعه شعر کشور افزایش یافته است. متأسفانه آن‌ها وقت زیادی برای سرودن شعر خوب نمی‌گذارند، در حالی که باید برای سرودن شعر باکیفیت و همراه با نگاه و زاویه‌ای نو مدت‌ها وقت صرف کرد. این مورد سبب می‌شود که آثار جشنواره‌ها تنها از نظر کمیت افزایش یابد و به کیفیت توجهی نشود و نهایتاً آثار ضعیف به دبیرخانه جشنواره ارسال گردد.
نظر شما